สังคมปัจจุบันสื่อต่าง ๆ ที่เป็นช่องทางการนำเสนอข้อมูลให้ดูและฟังมีหลากหลาย เราจึงควรรู้จักเลือกที่จะดูและฟัง เลือกที่จะรับข้อมูลเหล่านั้น และเมื่อได้รับรู้ข้อมูลแล้ว ต้องรู้จักวิเคราะห์ วิจารณ์ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในทางสร้างสรรค์ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งเพราะผลจากการดูและฟังจะเป็นผลบวกหรือลบแก่สังคม ก็ขึ้นอยู่กับการที่ผู้ดูและฟังนำผลที่ได้นั้นไปใช้อย่างสร้างสรรค์ หรือในปัจจุบันจะมีสำนวนที่ใช้กันอย่างแพร่หลายว่า “คิดบวก” นั่นเอง
ดังนั้นการฟังอย่างสร้างสรรค์นี้จึงต้อง รู้จุดมุ่งหมายของสารที่ดูและฟังนั้น รับฟังและดูอย่างตั้งใจและทำความเข้าใจ รู้จักสรุปและเลือกนำไปใช้ประโยชน์
ขั้นตอนการฟังและดูอย่างมีวิจารณญาณมีดังนี้
1. ฟังและดูให้เข้าใจเรื่อง เมื่อฟังเรื่องใดก็ตามผู้ฟังจะต้องตั้งใจฟังเรื่องนั้นให้เข้าใจตลอดเรื่อง ให้รู้ว่าเนื้อเรื่องเป็นอย่างไร มีสาระสำคัญอะไรบ้าง พยายามทำความเข้าใจรายละเอียดทั้งหมด
2. วิเคราะห์เรื่อง จะต้องพิจารณาว่าเรื่องเป็นเรื่องประเภทใดเป็นข่าว บทความ เรื่องสั้น นิทาน นิยาย บทสนทนา สารคดี ละคร และเป็นร้อยแก้วหรือร้อยกรอง เป็นเรื่องจริงหรือแต่งขึ้นต้องวิเคราะห์ลักษณะของตังละคร และกลวิธีในการเสนอสารของผู้ส่งสารให้เข้าใจ
3. วินิจฉัยเรื่อง คือการพิจารณาเรื่องที่ฟังว่าเป็นข้อเท็จจริง ความรู้สึกความคิดเห็นและผู้ส่งสารหรือผู้พูดผู้แสดงมีเจตนาอย่างไรในการพูดการแสดง อาจจะมีเจตนาที่จะโน้มน้าวในจรรโลงหรือแสดงความคิดเห็น เป็นเรื่องที่มีเหตุมีผลมีหลักฐานน่าเชื่อถือหรือไม่และมีคุณค่ามีประโยชน์เพียงใด
การฟังและการดูสื่ออย่างมีวิจารณญาณ ดูเพิ่มเติมที่นี่ https://mandalasystem.com/